IPs sa Caraga Gi-assess

Ni Alex Mapoy

Coordinated with the chieftain and Military detachment. Photo 
File of Maria Cecilia Sosas.

BUTUAN CITY – Unom ka mga tribo nga nagtunhay ning rehiyon sa Caraga ang lakip nga gipailawom sa family assessment sa Department of Social Welfare and Development (DSWD) Caraga.

Gilangkoban kini sa Manobo, Mamanwa, Higaonon, Talaandig, Banwaon, ug Mandaya kinsa namuyo sa suok nga bahin ning rehiyon nga layo sa sibilisasyon.

Sa impormasyon ni Maria Cecilia Sosas sa Social Marketing Unit sa DSWD Caraga, gipaningkamotan sa mga field enumerators nga ma-assess ang tanang tribo sa Indigenous Peoples (IPs) ning rehiyon.

Isa sa mga enumerator, segon ni Sosas nga si Christopher Abuzo, kinsa nadestino sa lungsod sa San Francisco Agusan del Sur, nisaysay nga dili lalim ang pagkuha og mga datos gikan sa mga IPs labi pa nga atua kini nanimuyo sa hilit nga lugar.

Bisan pa man, madasigon matod kini nga nihimo sa tahas nga gisangon kaniya sanglit alang kaniya, ang datos nga iyang makuha maoy makatabang nga mausab ang dagan sa kinabuhi sa mga nahisgotan.

Opcen Naka-24/7 Batok MERSCoV

Ni Alex Mapoy

DOH Caraga Regional Director Dr. Jose R. Llacuna, Jr. Photo

by Alex Mapoy

BUTUAN CITY – Gipaneguro sa Department of Health (DOH) Caraga nga abre baynte-kwatro (24) oras ang Operation Center alang sa pagtubag sa mga pangutana kabahin sa Middle East Respiratory Syndrome Corona Virus (MERS-CoV).

Ang nahisgotang lakang gihimo subay sa gipakusgan nga pagpangandam sa posibleng pagsulod sa maong sakit dinhe sa nasod.

Gikabutyag ni DOH Caraga Regional Director Dr. Jose R. Llacuna, Jr. tuyo niini nga mahatagan sa hinanaling aksyon ug tubag ang tawag lambigit sa MERSCoV.

Subleng gipaneguro usab ni Dr. Llacuna, ang Bureau of Quarantine, hugot nga nag-monitor sa tanang “point of entry” sa nasod aron maseguro nga masusi ang tanang nangabot gikan sa gawas sa nasod.

Dugang ni Dr. Llacuna, tanang nangabot nga biyahero ang gipa-fill-up sa “health checklist” isip kabahin sa pagpugong pagsulod sa MERS-CoV sa nasod.

Gobernadora Pabor sa Mina

Ni Alex Mapoy

Agusan del Norte Gov. Ma. Angelica Rosedell Amante - Matba nipahayag nga dili siya anti-mining. Photo by Alex Mapoy

AGUSAN DEL NORTE – Dili supak ang probensyal nga kagamhanan sa Agusan del Norte nga minahon sa mga imbestor ang rekursos naturales sa probensya.

Decarbonized Economy Ipahangop

Ni Alex Mapoy

DENR Caraga Regional Director Nonito M. Tamayo. Photo by Alex Mapoy

BUTUAN CITY – Angayang hangpon sa tanang lokal nga kagamhanan ang Decarbonized Economy sa ingon makabaton sa malahutayong ekonomiya nga dili madaut ang kinaiyahan.

Ilawom sa decarbonized economy, gamiton sa katawhan ang renewable sources sa enerhiya sama sa hydro, geothermal, wind, solar, ug bio-energy ingon man padayong mananom og mga kahoy nga dakong tabang pag-absob sa carbon dioxide ug greenhouse gases (GHG), segon ni Johny S. Natad sa Department of Environment and Natural Resources (DENR) Caraga.

Niining paagiha, malikayan matod pa ang bisan unsa mang porma sa katalagman nga mahitabo ning kalibotan kansang katalagman maoy bunga sa binuhatan sa tawo.

Saktong Sweldo Ihatag

Ni Alex Mapoy 

NLRC Caraga Administrative Officer V Robert M. Aying. Photo

by Alex Mapoy

BUTUAN CITY – Gipahimangnoan sa National Labor Relations Commission (NLRC) Caraga ang tanang employer nga ihatag ang saktong suholan ngadto sa empleyado sa panahon nga tingsweldo.

Wala nalilong sa rehiyonal nga buhatan nga dunay pipila ka mga kompanya ang wala naghatag sa tibuok sweldo nga angay unta dawaton sa empleyado nianang higayona.

Subay niini, ang buhatan padayong naghulat og pormal nga reklamo aron ang trabahante  nga nahikawan sa batakan niining katungod, mahatagan og hustisya.

Sumala ni NLRC Caraga Administrative V Robert M. Aying, kinahanglang ihatag sa employer ang sweldo direkta sa empleyado ug dili mahimong ihatag ngadto sa ni bisan kinsang indibidwal.

Ang sweldo, dugang ni Aying, nga dawaton sa empleyado kinahanglan nga kini “cash” ug kon subra sa 25 ka buok ang empleyado sa isa ka kompanya, mahimong makubra ang sweldo sa bangko nga dili mo subra isa ka kilometro ang gilay-on sa ingon dili na kini mahasol pa.

Siargao Island, Best Icon sa Caraga

Ni Alex Mapoy

DOT Caraga Regional Director Leticia Tan. Photo by

Alex Mapoy

BUTUAN CITY – Tinguha sa Department of Tourism (DOT) Caraga nga daling mailhan ang rehiyon sa natad sa turismo hinungdan gihimong icon sa ahensya ang Siargao Island.

Gipili sa ahensya ang maong isla gumikan sa dagkong event nga gihimo matag tuig sama sa International Surfing Competition, Siargao International Women’s Surfing Cup, ug daghan pang uban nga gisalmotan sa mga langyaw.

Kasagaran sa nangdayo nga mga turista ang Japan, Germany, Slovakia, Greece, England, Indonesia, Switzerland, Australia, ug daghan pang uban.

Sumala ni DOT Caraga Regional Director Leticia Tan, mas maayo nga ang maong isla maoy himuong “icon” sanglit pinaagi niini, mailhan usab ang ubang nindot nga mga lugar ning rehiyon nga angay dili sipyaton pagsuroy sa mga nahisgutan.

Dugang ni Dir. Tan, pinaagi sa pagpili sa Siargao isip icon sa rehiyon, mas dali lamang ma-promote ang rehiyon nga abunda kini sa mga lugar nga nindot kasuroyan. 

Workers’ Basic Rights Ipatuman - NLRC

Ni Alex Mapoy

NLRC Caraga Administrative V Robert M. Aying. Photo
by Alex Mapoy

BUTUAN CITY – Angayang masayran sa matag trabahante ang batakan niining mga katungod (Basic Rights) sa ingon dili kini mahimong ignorante sa kaugalingong katungod.

Ang batakang katungod sa trabahante ang kinahanglan usab nga dili ihikaw sa employer sa ingon dili kini mag-atubang og asunto.

Sumala ni National Labor Relations Commission (NLRC) Caraga Administrative V Robert M. Aying, protektado sa balaud ang matag trabahante sa ingon dili kini yanong ma-abusohan sa employer.

Dugang ni Aying, katungod sa empleyado nga matagamtaman o mapahimuslan ang batakan niining katungod hinungdan sa mata sa balaud, ang abusadong employer silotan bugti sa kalapasan nga nahimo.

Gitin-aw ni Aying, nakalatid sa Labor Code sa Pilipinas, ihatag sa employer ang seguridad sa pagpanarbaho (security of tenure) ngadto sa empleyado diin dili kini puwede nga basta na lang tanggalon kon walay igong hinungdan ug wala nag-agi sa saktong proseso (without due cause and process).

P366-M Gigahin sa Pensioners

Ni Alex Mapoy

DSWD Caraga 4Ps Information Officer Ryan Malbas Tapayan. Photo
by Alex  Mapoy

BUTUAN CITY – Gipaninguha sa Department of Social Welfare and Development (DSWD) Field Office Caraga nga sulod ning tuiga, mahatagan og social pension ang 61,044 ka mga indigent senior citizens ning rehiyon.

Ang nahisgutang ihap gikan kini sa lima ka probensya ning rehiyon nga gilangkoban sa Surigao del Sur, Surigao del Norte, Agusan del Sur, Agusan del Norte, ug Province of Dinagat Islands (PDIs).

Sumala ni DSWD Caraga Pantawid Pamilyang Pilipino Program (4Ps) Information Officer II Ryan Malbas Tapayan, ang social pension alang sa indigent senior citizens magsilbing ayuda sa goberno ngadto sa mga nahisgutan.

Dugang ni Tapayan, madawat sa social pensioner ang tag – P500 matag bulan isip monthly stipend sa ingon matabangan kini nga makapalit sa inadlaw’ng panginahanglan sama sa tambal, pagkaon, ug daghan pang uban.

Moralidad o Saktong Liderato?

Dili matod pa sulbad ang moralidad. Saktong kadumalahan maoy gipangita sa tanan. Bisan ang simbahan, walay gitawag nga "moral ascendancy." Asa naman nato makuha ang moralidad. Bugtong madaug-daug sa kadaghanan, ang pulong ra gyud nga HONESTY. Courtesy of Ardie Clark Mella.

Tubig sa Agusan, I-suplay sa Butuan?

Ni Alex Mapoy

BCWD Senior Public Relations Officer Ramil S. Barquin. Photo by
Alex Mapoy

BUTUAN CITY – Wala gisalikway sa liderato sa Butuan City Water District (BCWD) ang posibilidad nga mahimong alternatibong tinubdan sa tubig ang Agusan river.

Gikabutyag ni BCWD Senior Public Relations Officer Ramil S. Barquin, mahimong alternatibong tinubdan sa tubig sa water district ang Agusan river, apan nanginahanglan kini og dakong kantidad aron mahatagan kini og katumanan.

Dugang ni Barquin, kon ugaling ang tubig sa Agusan river maoy i-suplay sa tibuok siyudad, nanginahanglan kini og mahalong ekipos aron masala pag-ayo ang tubig gikan sa maong suba ug luwas nga konsumohon sa katawhang Butuanon.

Wala usab nalilong ni Barquin nga ang maong suba kontaminado kini sa mercury tungod sa kemikals nga nisagol sa suba gikan sa pipila ka minahan nga nag-opereyt duol sa maong suba.

3 Checkpoints Gimuntar

Ni Alex Mapoy

L-R: DENR Regional Directors Joselin Marcus Fragada and Nonito M. Tamayo of Region 11 and Region 13 respectively congratulate each other during the inauguration of the Joint Forest Monitoring Center at Barangay Rizal, Monkayo, Compostela Valley. Courtesy of DENR Caraga Spokesperson Eric Gallego. 

BUNAWAN, Agusan del Sur – Tulo ka mga checkpoints ang gimuntar sa liderato sa Department of Environment and Natural Resources (DENR) Caraga ug DENR Region XI.

Hospitals Gipaaktibo Batok MERS-CoV

Ni Alex Mapoy

DOH Caraga Regional Director Dr. Jose R. Llacuna, Jr. Photo by 
Alex Mapoy 

BUTUAN CITY – Gi-aktibo na sa Department of Health (DOH) ang pipila ka mga balay tambalanan sa tibuok nasod isip pagpangandam kon ugaling makasulod ang Middle East Respiratory Syndrome Corona Virus (MERS-CoV).

Alang sa ahensya, gihimo kini aron kon ugaling makasulod ang maong virus dinhe sa nasod, adunay tambalanan ang awtomatiko nga mo atiman sa mataptang pasyente.

Sa pagsulat ning balita, giklaro ni DOH Caraga Regional Director Dr. Jose R. Llacuna, Jr. nga pabiling MERS-CoV Free ang tibuok nasod.

Sumala ni Dr. Llacuna, ang MERS-CoV dili makonsidera nga airborne disease o sakit nga mo takod pinaagi sa hangin. Makatakod matod pa kini person-to-person hinungdan nga dili kini angayang kabalak-an.

Nasuko Wala Gitagayan Gitigbas

Ni Alex Mapoy

TANDAG CITY – Parehong nadala sa tambalanan ang biktima ug ang suspetsado human parehong nakaangkon og samad tinigbasan adtong Sabado, alas-8:00 ang takna sa gabii.

Naila ang biktima nga usa ka Max Quezada Magallanes alias “Balong”, 30 anyos, minyo samtang ang suspetsado mao si Danny Cabaltera Solis.

Sa imbestigasyon sa kapulisan sa Tandag City Police Station, nag-inom matod pa ang suspetsadong si Danny ug ang uyoan niining si Garet Solis sa tindahan nga gipanag-iyahan ni Rosalie Velasco.

Mayor Jun, Suportado sa Kaliwatan

Ni Alex Mapoy

Agusan del Norte Gov. Ma. Angelica Rosedell M. Amante - Matba nipasalig nga padayong paluyohan sa pamilyang Amante si Butuan City Mayor Dr. Ferdinand "Jun" Amante sa aspetong pulitika. Photo by Alex Mapoy

AGUSAN DEL NORTE – Gipaneguro sa inahan sa probensya sa Agusan del Norte nga padayong suportahan sa pamilyang Amante si Butuan City Mayor Dr. Ferdinand “Jun” Amante.

Mangrove Project Gihangop

Ni Alex Mapoy

A senior staff of CENRO Lianga gives instruction to the participants on how to plant the propagules. Courtesy of DENR Caraga Spokesperson Eric Gallego

BAROBO, Surigao del Sur – Usa sa mga kompanya sa minahan ning rehiyon sa Caraga ang nihangop sa Adopt a Mangrove Project sa Department of Environment and Natural Resources (DENR) Caraga.