K – 12 Program Gibabagan

Ni Alex Mapoy

Progresibong grupo hugot nga nibabag sa K - 12 Program. Photo by Alex Mapoy

BUTUAN CITY – Gisulong sa nagpakabang kabataan sa rehiyon sa Caraga ang rehiyonal nga buhatan sa Department of Education (DepEd) subay sa pagbukas sa unang klase sa pampublikong tunghaan kagahapong adlawa.

Kusganon nga gipasibaw sa Kabataan Party-list ug League of Filipino Students (LFS) ang hugot nga pagbabag sa gihingusgan nga programa sa kasamtangang pang-goberno ni Pangulong Noynoy Aquino ang K to12 program.

Gikabalak-an sa grupo nga kon hingpit nga ipatuman ang programa, mo sulbong pag-ayo ang ihap sa mga walay trabaho ug mas mo tiurok ang lebel sa suholan sa mga trabahante.

Mas labaw nga gikabalak-an sa grupo ang pagsulbong sa ihap sa  mahimong Overseas Filipino Workers (OFWs) ug dili makahuman sa pagtungha sa kolehiyo tungod sa nasangpit nga programa nga ipatuman sunod tuig.

Pamugos sa grupo, walay laing katuyoan sa nasangpit nga programa mao ang pagbira paubos sa lebel sa sweldo diin puntirya niini nga pagtungtong sa edad nga 18 anyos, mahimo nang makasulod og trabaho ang hingtungdan indibidwal.

Sa pagsulbong sa ihap sa skilled workers, gikabalak-an sa grupo nga mas mo samot pagdaghan ang ihap sa mga walay trabaho diin daghan matod pa unyang kabataan ang malakip sa han-ay sa milyones ka mga indibidwal nga nag-ilugay sa usa lamang ka puwesto.

Gihulagway sa grupo, milyones ang walay trabaho sa kasamtangan ug gumikan kay linghod pa ang edad sa mag-ilugay sa pipila ka bakanteng puwesto, nalantawan niini nga mas mo tiurok ang lebel sa sweldo.

Ang programa, matod pa, pabor sa mga higanteng kompanya ug sa mga langyaw’ng korporasyon nga makapahimulos sa potensyalidad sa mga batan-ong Pilipino kansang katakos bugtian sa ubos nga sweldo.

Alang kanila, dili tubag sa nagkataas nga porsyento sa walay trabaho ang programa kondi mas nakapasamot pa kini sa kalisod nga gipas-an sa mga ginikanan ingon man sa hingtungdang estudyante.

Gabriela Caraga Secretary General Atel Hijos. 

Photo by Alex Mapoy

Sa bahin ni Gabriela Caraga Secretary General Atel Hijos kinsa niuban sa panon sa kabataan nga nipasibaw sa baruganan sa nagpakabanang kabataan sa rehiyon, siya nipasabot nga ang K – 12 program, usa ka programa ni Aquino nga walay pulos.

Sumala ni Hijos, nakapasamot lamang kini sa kalisod sa mga ginikanan sanglit nadugangan ang tuig sa pagtungha sa mga anak adiser kini mo gradwar sa sekondarya sanglit kinahanglan pa kining mo tikang sa Senior High School.

Gitin-aw ni Hijos, dili sulbad sa ubos nga kalidad sa edukasyon ang K – 12 kondi ang konkreto ug epektibong sulbad mao ang paghatag sa tino nga solusyon sa daw kanser nga suliran sa edukasyon – ang kakulang sa ihap sa lawak tunghaan, kakulang sa ihap sa mga magtutudlo, kakulang sa ihap sa mga libro, ug kapakyas pagsunod standard class size sulod sa classroom ang 1:30 (isa ka magtutudlo katumbas sa 30 ka mga estudyante).

Sa datos sa Gabriela, mokabat sa 114,304 ka mga magtutudlo ang kulang sa tibuok nasod, 290,531 ka mga lawak tunghaan ang kulang, ug 16 – milyones kapin ka mga textbooks ang kulang.

Lantaw ni Hijos, kon gihatagan lamang kini sa tino nga sulbad sa kagamhanan, segurado nga mo lambo ang kalidad sa edukasyon sa nasod.

Pamugos sa nahisgutan, kon hisgutan lang ang classroom size sa nasod, wala na sunod ang standard size sa populasyon diin kadaghanan sa mga magtutudlo ang dunay 50, 60, 70 o subra pa ka mga estudyante ang gitudloan kansang kahimtang mas nakapasamot pagpatiurok sa kalidad sa edukasyon sa Pilipinas.

Gitin-aw pa sa nauwahi, ang programa makonsidera nga usa ka Anti-Filipino sanglit ang mga batan-on gitudloan sa nagkadaiyang skills aron ma-andam kini sa langyaw nga pangimpleyo.

Baruganan sa grupo, gibahog sa goberno ang mga Pilipino ngadto sa mga langyaw pinaagi sa paghatag og kahigayonan nga makatrabaho sa gawas kansang kinabuhi ang naglatay sa usa ka lugas nga lanot.

Gawas nga nalayo sa minahal sa kinabauhi, lantad pa ang OFW sa bisan unsang porma sa pagyatak sa tawhanong katungod sama sa pagmaltrato, pagpasaka sa tinumo-tumo nga kaso, wala hatagi sa saktong suholan.

Alang kaniya, angayan nga maleksyon ang gobernong Aquino sa mapait nga kasinatian sa mga OFWs sa langyaw’ng kabaybayonan diin dili buot si Hijos nga duna pay laing Mary Jane Veloso, Flor Contemplacion, Sarah Balabagan, ug daghan pang uban ang mabiktima sa kabangis sa mga langyaw.

DepEd Caraga Regional Spokesperson Dr. Isidro “Jun” M. Biol

Sa bahin usab ni DepEd Caraga Regional Spokesperson Dr. Isidro “Jun” M. Biol, nagpahigayon og lihok protesta ang pipila ka mga batan-on bahin sa K – 12 program sanglit duna matod pay naghulhog o nag-impluwensya kanila hinungdan kini nag-rally atubangan sa rehiyonal nga buhatan.

Dugang ni Dr. Biol, ang kabataang nagpahigayon og protesta, wala usab kasabot unsa ang kinauyokan nga tumong sa K – 12 program, nuntan pa nga dunay naghulhog kanila, hinungdan sila nag-rally.

Ang nahisgutan raliyesta, kon wala lamang kini nagpadala sa impluwensiya sa progresibong grupo, sumala sa opisyal, anaa unta kini sulod sa classroom aron mo eskwela.

Gihingusgan ni Dr. Biol nga ang edukasyon, gihanyag sa goberno ngadto sa tanan nga libre hinungdan angayan kining pahimuslan aron makab-ot ang hayag nga kaugmaon.

Bisan pa man, nisaludo ang opisyal sa gihimo sa kabataang nagpakabana sanglit duna kini katungod nga makapasibaw sa ilang sentimento isip nagpuyo sa demokrasyang nasod.

Tambag lamang sa opisyal ngadto sa mga nahisgutan, basahon pag-ayo ang unod sa K – 12 program aron kini masabtan pag-ayo.

Gi-angkon sa opisyal ang gipasibaw sa mga raliyesta nga problema sa nasod ang kawalay igong kasudlan sa trabaho ug kon aduna man, dili kini dawaton sanglit dili pa kini andam nga mo sulod sa kalibotan sa pangimpleyo.

Katarungan sa opisyal, kini ang hinungdan nga gihatagan og solusyon sa goberno ang mismatch job seeker pinaagi sa pagpalambo sa nahuptang skills sa ingon mahimo kining andam sa kalibotan sa pagpanarbaho.

Sa tabang sa K – 12, mahatagan matod pa og special training ang indibidwal aron mahimong hingpit ang kahibalo nga na angkon ug usab mahimong globally competitive pinaagi sa pagpasar sa assessment nga pasiugdahan sa Technical Education and Skills Development Authority (TESDA).

Basi sa gihimong pagtuon, dili matod pa makuha sa upat hangtod lima ka tuig ang pagpalambo sa special skills nga na angkon sa matag indibidwal sanglit gikinahanglan pa kining i-develop.

“Kasagaran sa mga ni-gradwar, nihuman sa sekondarya, apan dili kini makasulod og trabaho sanglit dili kini andam sa bisan unsa mang porma sa panarbaho,” pahayag ni Biol.

Sa pagkutlo ning balita, gikomperma sa opisyal nga karon pa lang, sa kinatibuk-ang 403 ka mga tunghaan sa sekondarya sa rehiyon sa Caraga, 359 niini ang mag-offer sa Senior High School (SHS) diin basi sa nasudnong palisiya, matag siyudad, kinahanglan dili mo ubos sa duha ka tunghaan ang mag-offer samtang sa kalungsoran, kinahanglan dunay usa ka eskwelahan ang labing minus nga maghanyag sa SHS.