146 TB Patients sa Caraga Natala

Ni Alex Mapoy

There is life after Multi-Drug Resistant Tuberculosis, says DOH 

Caraga National Tuberculosis Program Coordinator Nurse V 

Arlene M. Serrano. Photo by Alex Mapoy

BUTUAN CITY – Gikomperma sa kadumalahan sa Department of Health (DOH) Caraga nga nilansang na sa 146 ka mga Caraganon ang nataptan sa tuberculosis (TB) ning rehiyon.

Lakip sa maong ihap ang mga nataptang indibidwal sa tuig 2011 hangtod ning kasamtangang tuig.

Basi sa datos, 15 niini ang na gikan sa Agusan del Norte, 12 sa Agusan del Sur, 59 sa Surigao del Norte, 45 sa Surigao del Sur, ug 11 sa Province of Dinagat Islands (PDIs).

Sumala ni DOH Caraga National Tuberculosis Program Coordinator Nurse V Arlene M. Serrano, dili angayang kabalak-an ang maong sakit bisan pa kini og makatakod sanglit mahimo kining matambalan sa higayon mahatagan lamang kini sa saktong medikasyon.

Tambag ni Serrano niadtong dunay TB, dili paltahon ang pag-inom sa tambal batok sa maong sakit aron dali kining maulian.

Sundon unsay gitambag sa doktor o sa health personnel nga naghatag sa tambal batok TB aron dili kini mag-antos sa taas nga panahon.

Gitin-aw sa opisyal, dili angay mawad-an og paglaum kadtong nataptan niini nga sakit sanglit duna pay paglaum paglingkawas niining matanga sa sakit.

Sa bahin ni DOH Caraga Regional Director Dr. Jose Llacuna, Jr., giklaro niini nga dako ang gasto sa goberno sa matag pasyente nga mataptan niining matanga sa sakit diin mo duwa kini sa P200,000 - P250,000 aron lamang maayo ang hingtungdang pasyente.

Dugang ni Dr. Llacuna, walay gipili ang maong sakit hinungdan ang tanan angayang magmatngon.

Ang Tuberculosis usa ka seryosong sakit nga mo apekto sa baga. Makatakod kini nga sakit tungod sa bakterya nga mycobacterium tuberculosis.

Dunay kaso nga dili lamang ang baga maoy atakihon sa maong bakterya kondi lakip usab pipila ka bahin sa lawas.

Kaniadto, gikaingong inanay’ng gikaon sa tuberculosis ang apektadong bahin sa lawas sanglit padayon ang pagluya sa lawas, apan karon, dili na kini angay ikabalaka sanglit mahimo na kining matambalan.

Matakdan ang tawo sa maong sakit kon duol kini sa gi-TB, unya, makahanggab sa nituasik nga laway tungod sa pagpang- hatsi, pag-ubo, ug pagsinggit.

Dakong sayop usab ang pagtuo sa uban nga matakdan kini kon makahikap sa tawong gi-TB o makasunod pagamit sa butang ginamit sama sa kutsara.

Bugtong matakdan sa maong sakit mao kadtong na duol sa pasyente ug mahanggab ang “infected air.”

Pipila sa mga simtomas niini mao ang kanunay nga pagluya sa lawas, pagminus sa timbang, hilantan, walay gana sa pagkaon, panington matag gabii, sakit ang dughan, lagpas tulo ka semanang pag-ubo, ug labaw sa tanan, pagluwa og dugo.