Populasyon Hinungdan sa Climate Change

Ni Alex Mapoy

WORLD POPULATION DAY: Nagkadaiyang sektor sa katilingban niduyog sa selebrasyon nga gipasiugdahan sa Population Commission (PopCom) Caraga. Photo by Alex Mapoy

BUTUAN CITY – Giklaro sa Population Commission (PopCom) Caraga nga dako og kalabotan ang populasyon sa pag-usab sa panahon.

Sa mensahe nga giluwatan ni PopCom Caraga Regional Director Alexander Makinano atol sa gipahigayong World Population Day (WPD), ang binuhatan sa tawo usa sa mga hinungdan nganong dunay mahitabong kalamidad.

Alayon niini, mas gipalig-on ni Dir. Makinano ang kutay ngadto sa hingtungdang ahensya sa goberno ingon man sa nagkadaiyang sektor sa katilingban aron mahatagan sa tino nga pag-atiman ang mga indibidwal nga mahimong biktima sa bisan unsa mang porma sa katalagman – binuhatan man sa tawo o sa kinaiyahan.

Sumala ni Office of the Civil Defence (OCD) Caraga Director Liza Mazo, ang paspas nga pagsulbong sa ihap sa populasyon ug urbanization maoy nag-unang hinungdan kon nganong mas nitaas ang peligro atol sa katalagman.

Gi-angkon ni Dir. Mazo nga kanunay’ng nag-ungaw sa kakuyaw ang matag usa panahon sa kalamidad, apan kining kahimtanga, mahimong mapugngan o kaha makunhoran.

Panahon sa kalamidad, gitin-aw sa opisyal nga angayang hatagan sa igong pag-atiman ang mga bakwit o apektadong indibidwal.

Hatagan sa disenteng pag-atiman ug hatagan sa saktong pag-amoma ang mga hingtungdan aron dili kini mo samot nga makaluluoy.

Giawhag usab sa opisyal ang tanang sektor nga hatagan usab sa igong pag-atiman ang mga sektor nga mabutang sa peligro sa kalamidad sama sa mga tigulang, kabataan, disabled person, ug daghan pang uban.

Labot niana, angayan matod pang magpanday og palisiya ug epektibong estratihiya aron mahimong komportable ang mga biktima sa bisan unsa mang kalamidad labi na sa gihiklingang lugar – ang evacuation center.

Sa kasinatian, daw baboy nga nangatulog ang mga biktima sa kalamidad sa evacuation center, walay klarong pansayan nga kapagawasan sa hugaw alang sa mga babae o kaha mga lalaki.

Gitin-aw usab ni DOH Caraga Senior Health Program Officer Richard Maniago, tinguha sa ahensya sa panglawas nga sa panahon sa kalamidad o emerhensiya, maseguro ang kahimsog sa panglawas sa mga na apektohan.